خانه / سفرنامه ها / سفرنامه استانبول

سفرنامه استانبول

پای به راه نی خود راه می گویدت که چون باید رفت

یکی از جذاب ترین کشورهای همسایه و نزدیک به کشور ما کشور ترکیه و شهر استانبول است و دارای مکان های تاریخی و فرهنگی جذابی در کنار آزادی های دینی است. این کشور همه ساله گردشگران زیادی را به خود جذب می کند و صنایع خود را با آن می چرخاند.در حقیقت صنعت اصلی آن توریسم است.

استانبول دومین کلان شهر در خاورمیانه است و بزرگ ترین شهر در اروپا می باشد. شهر کنستانتین به دلیل گردشگران بسیاری که دارد سومین شهر توریستی جهان نیز می باشد. علاوه بر آن وجود ساختمان ها و معماری های خاص مکان های دیدنی پایتخت فرهنگ اروپا را به رخ می کشد. دریای سیاه، دریای مرمره و تنگه بسفر در همجواری شهر هزار مسجد هستند. عنوان های هر بخش برای راحتی شما ذیل مطلب ذکر شده است.

بیزانس یا همان استانبول تا سال ١٩۶ میلادی تحت سلطه ایرانی ها بود اما بعد ها توسط رومی ها ایران مغلوب شد و این شهر به دست رومیان افتاد. در سال ٣٣۰ میلادی سوق الجیشی رومی، شهر بیزانتیوم را به عنوان پایتخت روم شرقی انتخاب کرد و نام آن را روم جدید گذاشت. پس از مرگ سوق الجیشی این شهر قسطنطنیه نامیده شد.

در سال ١۴۵٣ میلادی سلطان محمد دوم فاتح، قسطنطنیه را فتح کرد و رومیان را شکست داد. شلیک توپی که سبب شد دیواره های قسطنطنیه را تخریب کند حفره بزرگی را ایجاد کرد که همین امر سبب شد به داخل شهر آمده و رومیان را قتل عام کند. بعد ها این حفره به توپکاپی معروف شد. سلطان محمد فاتح این شهر را به عنوان پایتخت سوم امپراتوری عثمانی برگزید.

با توجه به ارزش پول ملی ما یکی از کشورهایی که می توان به آن سفر اقتصادی کرد کشور ترکیه است هرچند که این کشور در حال دست و پنجه نرم کردن با تورم 80 درصدی است.

من نیز با توجه به فرصت مناسبی که داشتم، برنامه سفری 8 روزه را به شهر استانبول چیدم و به رسم یابود و با هدف راهنمایی دوستانی که قصد سفر به آنجا را دارند این سفرنامه را نوشتم. امیدوارم لذت ببرید و با من در این خاطرات شریک باشید.

یکی از مهم ترین نکات برای سفر خارجی ، کاهش هزینه ها و دیگری استفاده خوب از زمان سفر است. بنابراین مطالعه سفرنامه ها کمک زیادی به این دو موضوع خواهد کرد.

  1. بهترین وسیله برای گردش در استانبول، تراموا می باشد.
  2. خرید استانبول کارت و شارژ آن به اندازه مناسب سفر جهت سوار شدن به انواع وسایل نقلیه الزامی است.
  3. تا حد ممکن به دلیل هزینه بالا و ….. تاکسی سوار نشوید.
  4. انتخاب هتل شما باید نزدیک ایستگاه تراموا یا مترو باشد تا از هر نظر جلو باشید.
  5. شب ها در کوچه ها و محله های خلوت و تاریک ترجیحا تردد نکنید.
  6. پول نقد زیاد و اصل پاسپورت را به همراه نداشته باشید و کپی آن و کارت هتل محل اقامت در صورت لزوم کفایت میکند.
  7. غذاهای محلی و متنوع بخورید از هر نظر اوکی هستند.
  8. مراقب افرادی که به بهانه های مختلف می خواهند بیش از حد نزدیک بشوند باشید.

روز اول

پرواز ما ساعت 6 صبح و با هواپیمای ترکیش انجام شد و بعد از رسیدن به فرودگاه آتاتورک، انجام کارهای اداری و استقبال راهنمای تور به هتل رسیدیم. بعد از انجام کارهای check in و استراحتی در هتل در نزدیکی خیابان استقلال، سفر خود را عملا آغاز کردم.

نقشه استانبول را از هتل برداشتم و با مشاهده موقعیت و با استفاده از موبایل ( گوگل مپ ) به سمت ایستگاه تراموا به نام کاراکوی راه افتادم. بعد از حدود 15 دقیقه پیاده روی به آنجا رسیدم. این ایستگاه در ابتدای پل گالاتا قرار داشت و منظره زیبایی نیز داشت. یک استانبول کارت از آب میوه فروشی نزدیک به آن خریدم و آن را 25 لیر شارژ کردم. بعد از صرف آب پرتقال به سمت تراموا رفتم و سوار شدم.

در ایستگاه سلطان احمد پیاده شدم. این ایستگاه در نزدیکی مهم ترین جاذبه های استانبول قرار دارد که با پیاده روی می توان به همه آن ها سر زد و از اکثر آن ها دیدن کرد. ابتدا به سمت مسجد سلطان احمد در سمت دیگر خیابان رفتم و در محوطه آن اولین جاذبه توریستی را از نزدیک دیدم. ستون هایی بلند از دوران روم باستان که در گذشته برنامه های ورزشی و سیرک یا اسب سواری و …….. در این محل انجام میگرفته است و به آن میدان هیپودروم می گویند.

مهمترین نماد میدان هیپودروم، تئودوسیوس ابلیسک یا ستون هرمی آن است که در مصر ساخته شده است و ارتفاع آن به ۲۰ متر می رسد. این ستون را برای کشور گشایی های تتموس سوم در سال ۱۵۰۰ پیش از میلاد مسیح ساخته اند که در آن نقش نگارهای موسوم به هیروگلیف بر روی ستون نصب شده حک شده است.معنا و مفهوم این نقوش حک شده در عصر بیزانس همچون رمزی باقی ماند طوریکه از نگاه آنان نوعی طلسم نامکشوف تلقی می گشت. تا اینکه درسال ۱۸۲۳ مراد از چنین هیلوگرافی بر دیگران گشوده شد.

میدان باستانی هیپودروم
استانبول، سلطان احمد، ستون هیپودروم
پایه ستون

ستون مار

همانطور که از نام این ستون بر می آید، روزی روزگاری این ستون مارپیچی شامل سر سه مار در سر ستون بوده است. این مارها، دیگی از آتش را در بالای سر خود داشتند که نماد و محصول فکری دوران باستان بود. این ستون از دلفی یونان به شهر استانبول آورده شده بود. این ستون مارپیچی از ذوب کردن تجهیزات نظامی ارتش دشمن به نشانه پیروزی یونان در مقابل ایرانی ها ساخته شده بود. بعد از پیروزی در این جنگ، این ستون به عنوان هدیه به بنای دلفی آپولو تقدیم شد تا بدین شیوه مراتب تشکر خود را به این مکان نشان دهند. ولی بعدها، این دیگ آتش سه پا که بر سر مارهای ستون قرار داشت، یکباره ناپدید شد. حتی امروزه، کسی اطلاع ندارد که الان آنها دقیقا در کجا قرار دارند و کی و چطور مارهای سه سر از آن جدا گشته اند. ولی یکی از آنها، در موزه باستان شناسی استانبول نگهداری می شود.

ستون مار

بعد از دیدن این ستون ها به ورودی مسجد با شکوه سلطان احمد رفتم و چون وقت نماز بود از ورود گردشگران مسیحی جلوگیری می کردند. اما من داخل شدم و شکوه آن مرا کمی حیرت زده کرد. وارد محوطه شدم و برخی در حال وضو گرفتن بودند. داخل مسجد شدم و زیبایی خاص و تاریخی آن من را به شدت به خود جذب کرد و نمازگزاران نیز جهت اقامه صف بستند. من نیز دو رکعت در آن جا خواندم و بسیار لذت بخش بود. سقف های گنبدی و بلند با نقوشی زیبا و……… .

در سقف مسجد سلطان احمد از ۲۰ هزار موزاییک استفاده شده است که رنگ آبی آن‌ها علاوه بر جلوه زیبایی به این بنا می‌دهد. همین موزاییک‌های آبی دلیل شهرت این بنا به مسجد آبی هستند. این مسجد بیش از ۲۰۰ پنجره دارد که روشنایی کاخ از آن‌ها و لوستر‌های عظیمی درون آن تامین می‌شود. مسجد سلطان احمد در فاصله ۵۵۰ متری کاخ توپکاپی واقع شده است.

حیاط مسجد سلطان احمد
حیاط مسجد سلطان احمد
داخل مسجد سلطان محمد
داخل مسجد با موکت نارنجی
محوطه بین دو مسجد معروف استانبول

بعد از خروج از مسجد از درب خاصی که به سمت مسجد ایا صوفیه می رفت خارج شدم و بعد از گرفتن چند عکس از محوطه با گرفتن بلیط 40 لیری گران و ایستادن در صف وارد مسجد تاریخی ایا صوفیه شدم. اما ارزش آن را داشت.

موزه ایا صوفیه

این مسجد و موزه با داشتن تاریخچه ای طولانی همواره دستخوش تغییرات بزرگی بوده؛ از تبدیل آن از بزرگترین کلیسا جهان به بزرگ ترین مسجد جهان و سپس بزرگ ترین موزه جهان گرفته تا به آتش کشیده شدنش در زمان های مختلف تاریخ.

 از درب که وارد می شوید با دیدن برخی از تصاویر مربوط به حضرت عیسی (ع) گمان می کنید، که به اشتباه وارد یک کلیسا شده اید. اما صبر کنید زیرا مسجد ایاصوفیه در زمان های بسیار قدیم (در دوران بیزانس) به مدت چند صد سال کلیسا بوده و در زمان حکومت عثمانی به مسجد تبدیل شده است. داخل مسجد ستون های بزرگی را می بینید که وزن چند صد تن سنگ مرمر و گرنیتِ ایوان بزرگ بالای سر خود را تحمل می کنند. میتوانید به بالای ایوان ها بروید و از آنجا ناظر لوستر های بزرگ که با زنجیر های قطور از سقف تا سه مترمانده به زمین آویزان شده اند باشید. لوستر ها بسیار زیبا هستند، به خصوص شب هنگام که روشن می شوند. نام مبارک الله، پیامبر اسلام، نام چندین امام و همچنین نام چندین نفر از مشاهیر اهل تسنن به چشم می خورد. کاشی کاری زیبا و منحصر به فرد این مسجد که با رنگ های طلایی و خاکستری و سرمه ای جلوه ای زیبا را در مقابل چشمانتان قرار می دهد. نقش های زیبای کاشی های آبی روی دیوار داخلی گنبد که طلایی رنگ است بسیار زیباست.

حیاط مسجد
نمای ایا صوفیه از پیاده روی بین دو مسجد
سفرنامه استانبول
داخل مسجد زیبای حاجی صوفیه

بعد از بازدید از ایاصوفیه به سمت ایستگاه برگشتم و در همان نزدیکی برای ناهار در رستورانی زیبا، ناهاری بسیار خوشمزه خوردم. این منطقه پر از رستوران های رنگارنگ است . راستی یادم رفت بگم که ترکیه بهشت شکمو ها و شیرینی دوست ها است و طعم غذاها، نان ها و شیرینی هادر کنار دست پخت خوب و عالی دارند.

دلمه به ارزش 60 لیر

بعد از رفع خستگی و خوردن ناهار با کمی پیاده روی در حدود 25 دقیقه در منطقه فاتح و عبور از کوچه پس کوچه ها به مسجد سلیمانیه زیبا تاریخی روی تپه ای رسیدم. این مسجد با شکوه نیز حاصل معماری معروف ترین معمار ترکیه به نام معمار سینان و 3500 کارگر بود که از یک طرف دید دریا ( تنگه بسفر و شاخ طلایی) و از سمت دیگر به حریم سلطان راه داشت . این محل لوکیشن سریال ها و فیلم های معروفی نیز بوده است.

نما از داخل حیاط
عکس از بالکن داخل
نمای داخل 2

از داخل زیبای آن بازدید کردم و تقریبا شبیه مساجد دیگر بود. دو مناره در سمت دیگر بود که یکی مربوط به سلطان سلیمان و دیگری همسر او خرم سلطان بود که برام ما آشنا بودند.

مقبره های سلیمان و خرم سلطان

با عکاسی در محوطه و سردتر شدن هوا من نیز با خستگی به سمت ایستگاه تراموا و مسیر برگشت به هتل شدم.

نما از داخل حیاط مسجد سلیمانیه رو به تنگه بسفر و خلیج شاخ طلایی
youtube logo 2

در مسیر بازگشت از بازاری به سمت پایین رد شدم که پوشاک کالای اصلی آن ها بود. البته قیمت های عالی به شرط خرید لباس ها به صورت عمده. برخی از گردشگران از گرفتن مالیات برای این کالاها در فرودگاه آگاه نبودند و با خوشحالی زیاد آن ها را می خریدند. از شیب بازار پایین آمدم و به اسکله امین اونو رسیدم . منطقه ای شلوغ که محل حرکت کشتی های تفریحی و مسجد امین اونو و ……. بود که آن را به فردا موکول کردم. نهایتا با تراموا به نزدیکی هتل رسیدم و برای فردا جذاب استراحت کردم.

پل گالاتا
پل گالاتا و ماهیگیران
قایق های کوچک در اسکله که ساندویچ ماهی می فروختند
خریدن چند بلوط پخته شده در اسکله

و در نهایت شام عربی بسیار ترد و لذیذ ولی کمی جوجه هایش شور بود. بعد از صرف شام به هتل رفتم و برای فردا استراحت کردم.

غذای عربی
قیمت غذا 80 لیر

روز دوم

برنامه امروزم سفر با کشتی در تنگه بسفر بود. برای این منظور باید به اسکله امین اونو می رفتم و با هزینه کمتر بلیط کشتی می گرفتم. بعد از صرف صبحانه با نان های خوشمزه دوباره به سمت ایستگاه تراموا حرکت کردم. این ایستگاه ابتدای یک پل قرار داشت که تعداد زیادی روی این پل مشغول ماهی گیری بودند. با دیدن آن ها تصمیم گرفتم تا از روی پل پیاده به سمت دیگر بعنی اسکله امین اونو بروم. در طول مسیر توقفی کنار ماهی گیران داشتم و از دیدن مناظر لذت میبردم هرچند هوا بسیار در این منطقه سرد بود.

بعد از عبور از پل و رسیدن به اسکله بلیط گشتن تنگه بسفروس را گرفتم و سوار آن کشتی کوچک شدم که در طبقه همکف سالن سر پوشیده و در طبقه بالا صندلی هایی با فضای باز داشت. مدت این تور سه ساعت می باشد و از بلند گو به زبان انگلیسی توضیحاتی در مورد استانبول و دیدنی های اطراف پخش می شد.

بسفر نام تنگه ای در شهر استانبول واقع در کشور ترکیه است که دو دریای سیاه و مارمارا را به همدیگر متصل می کند. این تنگه دقیقا همان جایی است که کشور ترکیه به دو بخش آسیایی و اروپایی تقسیم می شود. در تنگه بسفر تعداد زیادی قایق و کشتی‌ وجود دارد و یکی از محبوب ترین جاذبه های گردشگری در شهر استانبول محسوب می شود. تنگه بسفر با نام تنگه استانبول یا بوغاز نیز شهرت دارد، در واقع، تنگه ای باریک و طبیعی است که مهم ترین مسیر‌ آبی بین المللی در ترکیه به شمار می رود و همچنین به ‌عنوان باریک ترین تنگه جهان شناخته شده که اکثر قسمت های این تنگه به حالت مسکونی در آمده است. خیلی از اهالی استانبول برای رفت و آمد در این تنگه از قایق و کشتی استفاده می کنند.

کشتی های مسافربری
اسکله امین اونو
نمای اسکله امین اونو از داخل کشتی

در طول مسیر نقشه تنگه بسفر را مشاهده می کردم و یکی از کارکنان با سینی، چای ترکی می فروخت که بسیار در هوای سرد به من لذت داد.

داخل کشتی تفریحی
نقشه تنگه بسفر و چای ترک
کشتی تفریحی
فضای داخل سالن کشتی
مسجد دلما باغچه
مسجد دلما باغچه دو طبقه است و ساختمانی چهارگوش دارد. در گذشته در طبقه اول این مسجد فرمانداران و مقامات دولتی به عبادت می‌پرداختند و طبقه دوم مخصوص برگزاری نمازهای جمعه توسط خود سلطان بود. مسجد دلما باغچه دو مناره، یک ایوان و یک گنبد دارد و درست در زیر گنبد آن، یک چلچراغ زیبا و باشکوه نصب شده 
دیوارهای استانبول
بقایای دیوارهای اطراف استانبول که از دوران رومی ها و کنستانتین باقی مانده است.

در طول مسیر ازتنگه بسفر مناظر و ساختمان های جالبی را می دیدیم و گردشگران از آن ها عکس می گرفتند که تعدادی را برای شما میگذارم. همچنین با کشتی از زیر چند پل معروف نیز رد شدیم که توضیحاتی در مورد آن ها برای شما می نویسم.

انواع پل در تنگه بسفر

اولین پل بر روی تنگه بسفر در سال ۱۹۷۳ میلادی ساخته شد که در ادامه در سال ۱۹۸۸ و ۲۰۱۶ گذرگاه‌هایی روی این تنگه اضافه شدند. دولت ترکیه در سال ۲۰۱۱ میلادی برای کاهش خطرات احتمالی به کشتی ها پروژه ای آغاز کرد تا اطراف این تنگه بازسازی شود و امروزه نیز قسمت‌ های زیادی از این تنگه با دیوارهای سنگی پوشانده شده‌ اند. بسفر یک آبراه استراتژیک است که در گذشته رودخانه بزرگی در این ناحیه وجود داشته و از طریق سیلاب از دریای مرمره سرازیر شده و کاملا محو می گردیده است. سه پل تعلیق در بسفر وجود دارد که اروپا را به آسیا متصل می کنند.
1. پل بسفر با شهرت جهانی در سال ۱۹۷۳ بین محله های بیلربی و اورتاکوی افتتاح شده است.

2. دومین پل کمتر میان مسافرین و گردشگران معروف است و نام شهدای ۱۵ ژوئیه را از آن خود کرده است و در حال حاضر به قربانیان کودتای ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶ تغییر نام داده است. این پل با طولی حدودا ۱۰۷۴ متری بین دو ستون دارای ۶ ردیف و ارتفاعی ۱۶۵ متری است. اسکله مورد دوم به پل فاتح سلطان مفتح معروف است و این پل در بین محله های آنادولو حصاری و روملی حصاری افتتاح شده است.

3. پل سلطان مفتح دارای طول ۱۰۹۰ متری و ۸ ستون و با ارتفاع ۶۵ متری بخشی از بزرگراه TEM ترانس اروپا بین استانهای آنکارا و ادرنه است. این پل به عنوان یکی از طولانی ترین و بالاترین پل تعلیق در جهان است که دارای طول ۱۴۰۸ متری و با ارتفاع ۳۲۲ متری و عرض ۵۹ متری و ۸ ردیفه برای وسایل نقلیه و ۲ خط قطار است.


4. پل گالاتا به عنوان یکی از دیدنی ترین های تنگه بسفر دارای دو طبقه است و طبقه بالا ماشین رو و پیاده رو بوده ولی طبقه پایین فقط مخصوص عابران پیاده است و شامل فروشگاه‌ و رستوران های گوناگونی است. بوی غذاهای گوناگون و خوشمزه شما را در این قسمت مدهوش خواهد کرد.

بعد از تقریبا 3 ساعت به اسکله برگشتیم و در یکی از رستوران های نزدیک ناهار خوردم. با کمی استراحت مجددا به سمت بازار مصری ها یا همان بازار ادویه استانبول راه افتادم.

محل امین اونو
محله امین اونو و نمای از مسجاد سلیمانیه و امین اونو

بازار ادویه‌ استانبول یا بازار مصری‌ها (به زبان ترکی میصیر چاریشی) در سال ۱۶۶۰، در منطقه‌ صنعتی و شلوغ امینونو ساخته شد. محصولات از داخل و خارج از سرزمین عثمانی‌ها وارد این بندر می‌شدند و آن‌ها را با کشتی به جاهای دیگر صادر می‌کردند. در این بازار می‌توانید بهترین ادویه‌جات، شیرینی‌های سنتی، خشکبار، خاویار، پنیر ترکی، آجیل، موم عسل، چای و قهوه را پیدا کنید.

بازار ادویه استانبول

بازار ادویه جات استانبول
انواع ادویه ها
بازار استانبول 4
انواع بشقاب وسوغات بازار

کمی در مسجد رستم پاشا در نزدیکی بازار استراحت کردم که داخل آن نیز زیبا بود.

تا ساعت حدود 6 عصر در بازار گشتم و چند سوغاتی خریدم و بعد به سمت تراموا رفتم تا در ایستگاه نزدیک هتلم پیاده شم. در مسیر از یکی از مغازه ها که آژانس گردشگری بود تور یک روزه معرفی شهر به قیمت عالی و البته با کلی چانه زدن خریدم و قرار شد تا فردا ساعت 8 صبح ماشین دنبالم بیاید. در مسیر برگشت بلال خریدم و خیلی چسبید.

بلال
بلال های مغز پخت

در نهایت به هتل رسیدم و در یکی از رستوران های نزدیک هتل غذایی شبیه سوپ به نام شوربا با نان گرفتم و برای گشت و گذار فردا در هتل استراحت کردم.در کل باید بگویم که شهر استانبول شهری برای پیاده روی لذت بخش است به خصوص در شش ماه اول سال است.

شوربای استانبول
شوربای استانبولی به قیمت 40 لیر

روز سوم

با توجه به تجربه قبلی سفرهای خارجی و جهت دانستن شما, هر کشور و هر شهری تورهای معرفی یا introduction شهر را برگزار میکنند که اطلاعات جالبی در مورد تاریخ آن شهر و بالاترین نقطه دید آن شهر View point و غیره به ما می دهند که بسیار در شناخت آن شهر تاثیر گذار است.

ساعت 8 صبح ماشین با راهنمای ترک به دنبالم آمدند و با یک ماشین ون به همراه تعدادی مسافر خارجی به گشتن شهر رفتیم. در طول مسیر توضیحات جالبی می داد. دیوارهای اطراف استانبول که از زمان فتح عثمانی ها به جای مانده بود دیدن میکردیم. به قسمتی در بالای تپه با تله کابین رفتیم و از بالا خلیج شاخ طلایی و کل شهر را دیدیم .به قسمت آسیایی استانبول و تنها جای دنیا که اروپا و آسیا به هم وصل می شدند رفتیم و تجربه جالبی بود . یک تابلو روی پل وجود داشت که نوشته بود به آسیا خوش آمدید.

نقطه دید استانبول با دید خوب از بالای تپه

بازدید از کاخ دلما باغچه

بعد از آن ما را به ماشین کاخ دلما باغچه بردند. کاخی که محل زندگی ۶ امپراتور عثمانی بود و آتاترک، بنیانگذار و اولین رئیس‌جمهوری ترکیه در یکی از اتاق‌های آن درگذشت که عکس اتاق او را گذاشتم تا آن ساعت را ببینید.

  • ورود هرگونه دوربین برای عکاسی و فیلمبرداری از فضای داخلی کاخ ممنوع است.
  • حدود ۱۴ تن طلا در تزئین سقف کاخ دولما باغچه به کار گرفته شده است.
  • ۱۳۱ فرش دستباف ابریشمی در شهر هرکه ترکیه برای کاخ دولما باغچه بافته شده‌اند.
  • لوستر کریستالی تالار تشریفات نصب شده است، با ۷۵۰ لامپ و ۴٫۵ تن وزن، بزرگ‌ترین چلچراغ بوهمی جهان است.
  • برای تزئین کاخ از سنگ‌های بسیار گرانقیمت مانند سنگ مرمر مصری، رخام گچی (آلاباستر)، مرمر مرمره و سنگ سماق شهر پرگاموم (Pergamum) استفاده شده است.
  • آتاتورک در ساده ترین اتاق کاخ زندگی می‌کرد و در نهایت در همین اتاق درگذشت.
  • توجه داشته باشید که کاخ دولما باغچه در فصل گردشگری استانبول از ماه آوریل تا نوامبر (بهار تا پاییز) بسیار شلوغ است و معمولا صف‌های طولانی جلوی آن تشکیل می‌شود. بازدید از کاخ توپکاپی و ایاصوفیه بدون ایستادن در صف با خرید «بلیط مخصوص موزه‌های استانبول» (Istanbul Museum Pass) امکان‌پذیر است؛ اما برای بازدید از کاخ دولما باغچه بدون صف باید بلیط مخصوص خود این کاخ را خریداری کنید.

برج ساعت

برج ساعت روبه‌روی کاخ اصلی قرار دارد و بین سال‌های ۱۸۹۰ تا ۱۸۹۵ به دستور یکی از سلاطین عثمانی به نام عبدالحمید دوم ساخته شده است. طراحی این برج را فردی ارمنی به نام سرکیس بالیان (Sarkis Balyan) بر عهده داشت. دروازه خزانه‌داری نیز روبه‌روی برج ساعت قرار گرفته است و به تنگه بسفر منتهی می‌شود

راه پله‌ای که طبقه اول را به طبقه دوم متصل می‌کند، به راه پله کریستالی مشهور است؛ زیرا این راه پله مزین به یک چلچراغ از کریستال باکارا است و در نرده‌های آن نیز از کریستال استفاده شده است. باکارا، نام شهری در کشور فرانسه است و کریستال باکارا نام یک شرکت تولیدکننده مشهور کریستال در این شهر است که یکی از مرغوب‌ترین ظروف و اشیای کریستالی در آن ساخته می‌شود.

لوستر کاخ
چل چراغ بسیار زیبای کریستالی

تالار صورتی

تالار صورتی (Pink Hall) از تالار آبی کوچک‌تر است و درست در کنار آن قرار دارد. زمین این تالار به‌وسیله فرشی دستباف از شهر هرکه پوشانده شده است و روی دیوارهای آن تابلوهای نقاشی از هنرمندان بزرگی به چشم می‌خورند. تالار صورتی در گذشته مکانی بوده است که مادر سلطان و دیگر بانوان اشرافی از مهمانانشان پذیرایی می‌کردند و به آن‌ها خوش‌آمد می‌گفتند.

اناق صورتی
اتاق صورتی یا پینک

اتاق اتاتورک

مصطفی کمال آتاترک، بنیانگذار و اولین رئیس‌جمهوری ترکیه، آخرین روزهای زندگی‌اش را در یکی از اتاق‌های بخش حرم‌سرا گذراند. وی در روز ۱۰ نوامبر ۱۹۳۸، در ساعت ۹:۰۵ صبح، در بستر بیماری درگذشت. پس از مرگ آتاتورک، پرچم ترکیه را روی تختخواب وی پهن و ساعت اتاق را روی ۹:۰۵ متوقف کردند. خاطره جالبی بود و ارزش گذاشتن بر یک انسان را به طور زیبایی برای تاریخ نمایان کردند.

ساعت اتاتورک
ساعت معروف اتاق آتا تورک

بعد از گشتن در کاخ و اطراف با ماشین به اسکله رفتیم و برای دیدن یکی از جزیره های اطراف استابول سوار کشتی شدیم که سان روف نداشت و لذت خوبی دارد به خصوص اگر هوا خوب باشد. حدود یک ساعت در جزیره گشت زدیم و دوباره به شهر برگشتیم و با ماشین ما را به هتل بردند.

داخل کشتی گردشگری
ساحل جزیره

با توجه به اینکه کشتی ها شب ها هم حرکت دارند و نمای بسیار زیبایی از شهر استانبول را به نمایش میگذارند و روی کشتی جشن و موسیقی و شام نیز برپا است، تصمیم گرفتم تا شب نیز زیبایی آن را از دست ندهم. بنابراین با کاپیتان کشتی صحبت کردم و تخفیف گرفتم که روی همان کشتی شب نیز حضور پیدا کنم و او نیز با تخفیف 30درصدی پشنهاد من را پذیرفت. بعد از ترانسفر به هتل ساعت 8 شب مجدد به دنبالم آمدند و تور شب کشتی را نیز حضور پیدا کردم و از شب استانبول نیز لذت بردم.

روز چهارم

بعد از خوردن صبحانه، تصمیم گرفتم تا به میدان تقسیم و خیابان معروف استقلال بروم و از نزدیک آن را ببینیم. خیابان استقلال از میدان تقسیم شروع می شود و با شیب ملایم به سمت پایین می رود و دارای کوچه پس کوچه های سنگ فرش و مغازه های زیاد در دو طرف خیابان با انواع برندهای ترک و خارجی ، رستوران ها و کافه ها ، مراکز تاریخی و تفریحی است.

میدان تکسیم و خیابان استقلال

در سال ۱۹۲۸ میلادی به دستور آتاتورک و به‌منظور حفظ یاد و خاطره مبارزان شجاع ترکیه، مجسمه استقلال یا تندیس یادبود جمهوریت را نیز در میدان تکسیم و نزدیک به ورودی جاده استقلال نصب کردند. در طول سال‌های بعد با وجود وقوع برخی حوادث ناگوار در این خیابان، خیابان استقلال توانست جایگاه خود را میان مردم ترکیه و گردشگران حفظ کند. گرچه از انتخاب نام استقلال برای این خیابان تنها در حدود یک قرن می‌گذرد، این خیابان میان گردشگران خارجی شهرت بالایی دارد.

در ابتدای این خیابان تراموایی قرمز رنگ وجود دارد و از ابتدا تا انتهای خیابان حرکت رفت و برگشت دارد. البته خیابان بسیار طولانی نیست و گردشگران اکثرا پیاده روی و خرید می کنند.

میدان تکسیم استانبول
میدان تکسیم
خیابان استقلال
ابتدای خیابان استقلال

در طول مسیر با توجه به ساعت صبح نسبتا خلوت بود و لذت آن بیشتر. تعداد زیادی مغازه شیرینی فروشی، رستوران، فروشگاه های لباس و …… را دیدم و عکس هایی از آن ها را برایتان می گذارم و امیدوارم لذت ببرید.

گل فروشی استانبول
گل فروشی زیبا
کبریت های جذاب

کلیسای سن آنتونیو در خیابان استقلال

کلیسای سنت آنتونی پادوا که به ترکی استانبولی به آن سنت آنتوان کاتولیک کیلیسِسی می گویند در محله بی اوعلو استانبول واقع شده است. کلیسای سنت آنتونی پادوا اصلی در سال 1725 به دست ایتالیایی های محلی استانبول ساخته شد ولی بعدها تخریب و با ساختمان کنونی که در همان مکان است جایگزین شد. کلیسای سنت آنتونی پادوا کنونی در کنار ساختمان های مجاورش که به نام آپارتمان های سنت آنتونی معروف هستند در خیابان استقلال ما بین سالهای 1906 تا 1912 به سبک معماری نئو گوتیک و به دست جامعه ایتالیایی های محلی شهر بنا شده است. این کلیسا که یک کلیسای کاتولیک می باشد کار یک معمار ایتالیایی ترک به نام خولیو مونگری است که ساختمان های مهم دیگری را نیز در استانبول و آنکارا طراحی کرده. کلیسای کاتولیک «آنتونیو دی پادوا» یا «سنت آنتوان»، دارای تالاری بزرگ و طویل است که روزگاری در دوره‌ی امپراطوری روم، بزرگترین کلیسای کاتولیک استانبول بوده است. از نکات قابل ذکر این کلیسا، حضور پاپ ژان بیست و سوم (رهبر واتیکان از سال ۱۹۵۸ تا زمان مرگش در سال ۱۹۶۳) به عنوان سفیر رسمی واتیکان در این کلیسا به مدت ۱۰ سال، پیش از انتخاب به عنوان پاپ، اشاره نمود. وی که زاده ایتالیا بوده است، به سبب عشق و علاقه به ترکیه و شهر استانبول به «پاپ ترک» نیز معروف شده است.

کلیسای خیابان استقلال
SANT ‘ANTONIO CHURCH
داخل کلیسای سن انتونیو
داخل کلیسای سن انتونیو

برج گالاتا

بعد از دیدن فروشگاه ها و مغازه ها و خوردن شیرینی و قهوه، به برجی به نام گالاتا رسیدم که بسیار شهرت داشت.

این برج در انتهای مسیر پیاده روی خیابان استقلال از میدان تکسیم قرار دارد. با حدود ۳۰ دقیقه پیاده روی در جاده استقلال به این برج خواهید رسید و بر فراز آن وسیع‌ترین چشم‌انداز از مناطق اطراف را مشاهده خواهید کرد. ضخامت دیواره‌های این برج در حدود چهار متر و ارتفاع آن بیش از ۶۰ متر است.

نخستین کاربری برج گالاتا فانوس دریایی بود؛ اما از قرن ۱۶ میلادی به بعد و در زمان حکومت عثمانیان به رصدخانه تغییر کاربری داد. بالکن این برج در بازسازی‌های قرن نوزدهم به آن افزوده شد و به‌شکل امروزی در آمد. هزینه ورود به برج گالاتا برای کودکان و بزرگسالان بین ۱۰ تا ۲۶ لیر است. برای تماشای چشم‌انداز مسجد سطان احمد و کاخ توپکاپی از فراز این برج باید از ۱۴۳ پله آن بالا بروید؛ اما پشیمان نخواهید شد. به داخل آن با گرفتن بلیط رفتم . پله هایی باریک و راه رویی کوچک داشت و در طبقات مختلف رستوران، عکاسی و در نهایت بالکن وجود داشت.

از بالکن دید بسیار قشنگی به شهر داشت و هوایی جالب و عکسی به یادگار با لباس های شاهان عثمانی گرفتم امیدوارم لبخند بزنید.

سنگ نگاره برج گالاتا
سنگ نگاره برج گالاتا
گالاتای 5
نمای برج در انتهای خیابان استقلال
گالاتای 6
عکاسی با لباس عثمانی داخل برج گالاتا
نمای پانارومیک استانبول
نمای پانارومیک از بالای برج گالاتا

بعد از پایین آمدن از برج به دنبال مکانی برای ناهار گشتم و در یکی از کوچه ها غذایی با قیمت مناسب 12 لیر خوردم که طعمش واقعا عالی بود.

جوجه کباب
برنج آن ها مانند گندم پخته بود و خیلی لذیذ

حدود ساعت 3 عصر بود و خیابان بسیار شلوغ شده بود . با توجه به نزدیکی هتلم به خیابان استقلال تصمیم گرفتم برای استراحت به هتل بروم و شب دوباره برای تفریح و خرید به خیابان استقلال برگردم که شب آن نیز بی نظیر زیبا بود. اینگونه یک روز از سفرم را در این خیابان با تفریحاتش سپری کردم.

روز پنجم

امروز بعد از خوردن صبحانه تصمیم گرفتم تا به موزه توپ کاپی بروم که سال ها منتظرش بودم. عصای حضرت موسی، جای پای و موی پیامبر اسلام و دیگر مقدسات …. در این موزه است و بی صبرانه برای دیدنشان لحظه شماری میکردم.

جهت رسیدن به آن کاخ با تراموا به ایستگاه سلطان احمد رفتم و از آنجا 10 دقیقه پیاده روی کردم و رسیدم. هزینه بلیط 100 لیر بود.

 طرح اولیه سلطان محمد برای کاخ توپکاپی از چهار حیاط متوالی تشکیل شده که با دیوارهای بلندی احاطه شده بودند. هر حیاط هدفی متفاوتی را دنبال می‌کرد و با دروازه‌ای از باقی قسمت‌ها جدا و در طی روندی تدریجی با رسیدن به حیاط سوم و چهارم فضا خصوصی‌تر و رفت‌و‌آمد محدودتر می‌شد

قسمت‌های داخلی و باغ‌های کاخ توپکاپی با جزییاتی همچون آب‌نماها، حوض‌ها و فواره‌ها تزیین شده‌اند. باغ‌های مجموعه شامل بخش‌هایی همچون خانه شیرها می‌شود که برای پرورش و غذا دادن به حیوانات طراحی شده است. علاوه بر این باغ‌های توپکاپی دارای راهروهایی سنگ‌فرش شده نیز هستند.

دروازه سلام کاخ توپ کاپی
درخت کهنسال در حیاط اول

دروازه سلام به صحن دومی منتهی می‌شود که به آن میدان دیوان نیز می‌گویند. هرکسی به این مکان وارد می‌شد باید به سلطان سلام و درود می‌فرستاد و علت نام‌گذاری این دروازه نیز همین است. از این دروازه تنها سلطان و خادمان سلطنتی حق عبور داشتند.

صحن دوم مرکز اداری کاخ بوده است و تنها بازدیدکنندگان رسمی و اعضای دادگاه امکان ورود به این فضا را داشتند. 

اتاق شورای وزیران

حیاط سوم

دروازه سعادت، به حیاط سوم منتهی می‌شود؛ حیاطی که محل اقامت خصوصی سلطان و مدرسه داخلی کاخ است. علت نام‌گذاری این دروازه نیز برگزاری جشن‌های بزرگ در این مکان بوده است. هیچ‌کس بدون اجازه حق عبور از این دروازه را نداشت و تنها خود سلطان، اعضای خانواده، خادمان او و افراد مورد تایید می‌توانستند به این حیاط رفت‌وآمد کنند. باقی افراد فقط می‌توانستند تا اتاق ملاقات پیش بروند و از آن‌ها انتظار می‌رفت تا از آداب و رسوم خاصی پیروی کنند. آن‌ها نمی‌توانستند با سلطان تماس چشمی مستقیم داشته باشند و باید سر و چشمان خود را پایین می‌انداختند و با مترجم سلطان صحبت می‌کردند.

مجموعه کتاب‌های کاخ توپکاپی شامل کتاب‌های خطی کمیاب و نسخه‌های اولیه قرآن است که محققان می‌توانند در اتاق مطالعه آن‌ها را مورد بررسی قرار دهند. و همچنین وسایلی مقدس چون عصای حضرت موسی، موی پیامبر اکرم در محفظه ای شیشه ای، جای پای او به صورت طلا کوب یا لباسی از امام حسین در این کاخ بود. البته خودم هنوز به اصل بودن آن ها شک دارم…. البته عکاسی از آن ها ممنوع بود ولی یکی گرفتم.

کاخ توپ کاپی 3
دروازه سعادت
کاخ توپ کاپی 4
صندوقچه حضرت فاطمه

خوابگاه خادمان سلطنتی نیز که بخشی از سلسله مراتب خادمان بودند در صحن سوم قرار داشت. اکثر این خادمان پسرانی بودند که از میان جمعیت مسیحی و از طریق سیستم دوشیرمه یا دوشرمه ( Devshirme system، در ترکی به‌معنای سیستم جمع‌آوری) استخدام می‌شدند؛ سیستمی در امپراتوری عثمانی که در آن به اجبار پسران خانواده‎‌های مسیحی یا آسیای صغیر به‌عنوان نوعی مالیات یا خراج از آن‌ها گرفته می‌شد تا بخشی از پیاده نظام یا خدمه سلطنتی شوند. باهوش‌ترین این پسرها پس از دریافت اسامی جدید و گرویدن به اسلام، مسئولیت‌های جدیدی را از آن خود می‌کردند و در کنار دریافت دستمزد، آموزش‌های دقیقی نیز می‌دیدند.

کاخ توپ کاپی 5
کتابخانه احمد شاه سوم

یکی از معروف‌ترین مجموعه‌های کاخ، جواهرات سلطنتی است که در عمارت فاتح و در حیاط سوم قرار دارد. این دارایی‌ها شامل خنجر زمردین توپکاپی و الماسی است که قاشق‌چی (Kasikci) نامیده می‌شود و بزرگ‌ترین الماس ۸۶ قیراطی تراشیده شده در جهان به شمار می‌آید. جاشمعی‌های بسیار بزرگ از جنس طلا و نماد «جان مقدس تعمید دهنده» (St. John the Baptis) نیز از دیگر اشیای ارزشمند موجود در مجموعه جواهرات کاخ توپکاپی است. این تنوع جواهرات سلطنتی حکایت از ثروت عظیم این امپراتوری دارد. در این قسمت از کاخ توپکاپی به‌دلیل وجود جواهرات گران‌قیمت امکان عکس‌برداری وجود ندارد.

مرکز حیاط سوم کاخ توپکاپی را کتابخانه سلطان احمد سوم اشغال کرده؛ بنایی که همچون باقی ساختمان‌های کاخ با کاشی‌های نقاشی شده، پنجره‌های رنگی و کرکره‌هایی منبت شده با عاج و صدف مروارید تزیین شده است. مجموعه کتاب‌ها با باقی کتاب‌های کاخ در قرن بیستم یکی شده و به مسجد «آقاس» (Aghas) برده شده است که بزرگ‌ترین مسجد کاخ به شمار می‌آید و در مجاورت آن قرار دارد.

مجموعه کتاب‌های کاخ توپکاپی شامل کتاب‌های خطی کمیاب و نسخه‌های اولیه قرآن است که محققان می‌توانند در اتاق مطالعه آن‌ها را مورد بررسی قرار دهند.

حیاط چهارم

حیاط سوم کاخ توپکاپی امتداد پیدا می‌کند و به حیاط چهارم می‌رسد که عمدتا از باغ‌های پلکانی و عمارت‌ها تشکیل شده است. این فضا شامل اتاق‌ها و عمارت‌های متعددی از جمله اتاقک مکیدیه (Mecidiye) و اتاق ختنه پسران شاه با تزیینات سرسبز می‌شود که منظره‌ای رو به تنگه بسفر و دریای مرمر دارند و در قرن ۱۹ میلادی ساخته شده‌اند. عمارت بغداد، عمارت ایروان و عمارت صوفی با منظره‌ای مشرف به خلیج شاخ طلایی نیز در قرن ۱۷ میلادی شکل گرفته‌اند. در حال حاضر زیر اتاقک مکیدیه، کافه تریا و رستوران سلف سرویسی تدارک دیده شده است.

یکی از متمایزترین بناهای حیاط چهارم، آلاچیق‌های طلایی و نقره‌ای افطار است که اگر ماه رمضان در تابستان فرا می‌رسید شاهان عثمانی در آن‌ها افطار می‌کردند. این اتاقک‌ها نمایی بسیار زیبا به شهر دارند. شاهان عثمانی علاقه بسیار زیادی به گل و گیاه داشتند و معمولا باغ‌های حیاط چهارم کاخ توپکاپی همچون گذشته پر از گل‌های لاله است.

عمارت بغداد و آلاچیق های اطرافش
عمارت دوقلو محل زندگی پسران شاه
دکوراسیون داخل

بعد از ساعت ها گشتن در موزه به یادگار سوغاتی از آنجا خریدم و به سمت آب انبار باسیلیکا در نزدیک آن رفتم. جای شما خالی برای ناهار سر راه غذای محلی مانند میت بال گرفتم تا به آنجا رسیدم.

غذای محلی
ترکیب گوشت با دمبه گوشفند بسیار لذیذ

آب‌انبار باسیلکا

آب‌انبار باسیلکا سیسترن بنای زیرزمینی است که به دستور امپراطور ژوستینیانوس در سال ۵۳۲  ساخته شده است. این بنا همچون قصری غرق شده توسط ۳۳۶ ستون مرمری استحکام یافته است که بسیاری از آن‌ها از معابد ویران شده نجات یافته‌اند. آب‌انبار باسیلکا بزرگ‌ترین آب‌انبار بیزانسی باقی‌مانده در استانبول محسوب می‌شود. سرستون‌های این بنا حکاکی شده‌اند و تقارن و عظمت این بنا کاملا نفس‌گیر است. در روزهای تابستانی در اعماق غارهای آن خلوتی بزرگ ایجاد می‌شود. 

آب‌انبار باسیلکا همچون بسیاری از آثار تاریخی استانبول تاریخی غیرعادی دارد. این بنا با هدف خدمت‎‌‌رسانی به کاخ بزرگ و ساختمان‌های اطراف آن تعبیه شده بود و می‌توانست تا ۸۰,۰۰۰ هزار مترمکعب آب را ذخیره کند. این آب توسط ۲۰ کیلومتر قنات از مخزنی نزدیکی دریای سیاه تامین می‌شد. پس از نقل مکان امپراتوری بیزانس از این کاخ بزرگ، آب‌انبار باسیلکا بسته و به دست فراموشی سپرده شد.

باسیلیکا
آب‌انبار باسیلکا با ۳۳۶ ستون مرمری به قصر غرق شده نیز شهرت دارد

روز ششم

روز ششم را به تور رایگان شهری که داشتم و به گشتن در مراکز خرید و پاساژهای معروف و خرید لباسو سوغاتی اختصاص دادم. با هماهنگی که با راهنمای تور داشتم ساعت 8 صبح آماده بودم و با اتوبوس همسفران ایرانی این تور یک روزه را آغاز کردیم.

راهنمای تور با میکروفون در طول مسیر توضیحاتی در مورد شهر می داد و قرار شد در چند مرکز خرید و شو لباس توقف داشته باشیم. این تور با ناهار بود که در فست فود یکی از مراکز خرید انجام شد.

در 4 مرکز خرید توقف داشتیم و باید راس ساعت سوار اتوبوس میشدیم. مرکز خرید کاله سنتر،   اوتلت اولویوم استانبول، مرکز خرید استار سیتی اوتلت و یک فروشگاه و تولیدی لباس های چرمی از مکان هایی بودن که بازدید کردیم و خرید انجام دادیم.

مرکز خرید کاله سنتر

بعد از بازگشت به هتل و کمی استراحت به پیاده روی در کوچه های اطراف رفتم و چه حس قشنگی را با دیدن زوج هایی که لحظات عاشقانه داشتند پیدا می کردم…….. قهوه ترک و شیرینی هم سر اکثر میزها بود……… اینگونه روز را به پایان رساندم و به امید روزی زیبای دیگر در هتل استراحت کردم.

قهوه فروشی 1
قهوه فروشی های داخل کوچه پس کوچه ها

روز هفتم

با توجه به اینکه آخرین روز حضورم بود و نیاز به کمی ریلکس کردن و گرفتن حس و انرژی خوب داشتم ، بعد از صبحانه به سمت ایستگاه تراموا رفتم و و در ایستگاه مرتر که شنیده بودم برخی بنکداران و تولید کنندگان پوشاک در آنجا هستند پیاده شدم.

تازه متوجه شدم که خرید های ارزان تر در استانبول در این منطقه می باشد و برای شما نیز نوشتم تا حتما به این منطقه سر بزنید. کاپشن های چرمی ارزان با کیفیت قابل قبول ، پوشاک بچه گانه و بزرگ سال و ….. را به راحتی میتوان در چندین پاساژ بزرگ در این منطقه یافت. حداقل نیاز به 5 ساعت وقت برای گشتن در این منطقه نیاز دارید. عالی بود ناهار هم در این منطقه خوردم و با تراموا به ایستگاه نزدیک پل گالاتا رفتم.

زیر پل و با دید دریا کافه و رستوران های متنوعی وجود دارند و حس بی مانندی دارد. می توانید یکی دو ساعت از این منظره و فضا لذت ببرید.

زیر پل گالاتا
منظره زیر پل گالاتا و کافه ها

در نهایت شب را نیز در هتل استراحت کردم و برای بازگشت آماده شدم. این سفر خاطره انگیز در استانبول را هرگز فراموش نخواهم کرد و خواستم تا زیبایی این خاطرات را با شما سهیم شوم. امیدوارم قدم کوچکی برای شما در ایمن مسیر برداشته باشم.

تذکرات مهم در سفر

  1. اگر به کافه ها یا بارهای خیابان تقسیم می روید حتما قبل از سفارش در مورد هزینه سرویس بپرسید و حواستان به فیش آخر باشد چون اغلب شان با شما اضافه تر حساب میکنند و باید اعتراض کنید.
  2. هزینه تاکسی و حمل و نقل بالا است. باید یک استانبول کارت تهیه و آن را شارژ کنید و در شهر با مترو یا ترموا رفت و آمد کنید.
  3. از فرودگاه به میدان تکسیم در طبقه -2 اتوبوس هاوا ایست داردو با مبلغ 136 لیر می توانید به تکسیم یا برعکس بروید. حواستان باشد که دوساعت قبل از پرواز در فرودگاه باشید که جای شما به کسی فروخته نشود.
  4. مراقب پاسپورت یا پول نقد خود در سفرها باشید.
  5. جهت ارزانتر دیدن جزیرا ها یا تور های کشتی به محله امین اونو رفته و خود بلیط تهیه کنید. آخرین تجربه من برای تور کشتی بسفر 150 لیر بود.

علاقمندان به یادگیری مکالمه به زبان انگلیسی در سفر می توانند از این پس برنامه های اینجانب را در ماهواره یاه هست مشاهده و همچنین فیلم های آموزشی جذاب و کوتاه را از فروشگاه سایت تهیه کنند.

www.zabankey.ir/shop

به امید سفرهای بیشتر من و شما عزیزان و حضور گردشگران بی شمار در ایران دیدنی و عزیز خودمان

کیاوش فراهانی

آپارات، آیلتس، کلمات ناآشنا
کانال آپارات ما را دنبال کنید.
youtube logo 2
فیلم سفرنامه ها در کانال یوتوب ما

درباره ادمین زبان انگلیسی

بیست و یک سال سابقه آموزشی, تالیف بیش از 28 عنوان کتاب رسمی و نوشتن 200 مقاله زبان انگلیسی سطوح مختلف.

4 نظرات

  1. سفرنامه ی قشنگی بود مخصوصا دلمه و شیرینی جات😄
    حقیقتا خیلی از مکانها رو تا این لحظه نمیشناختم ممنون که معرفی کردین،خسته نباشید

  2. امین رجبی

    مرسی بسیار روان نوشته بودید فقط کاش بیشتر در مورد قیمت ها می نوشتید…

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

youtube logo 2
صفحه یوتوب ما را دنبال کنید.
error: Content is protected !!